Sinemada, hızla dönen tekerleklerin yavaşlayıp tersine döndüğünü fark ettiğiniz oldu mu? Aslında bu yanılsama, beyinde gerçekte olan hareketi farklı yorumlanmasından kaynaklanıyor.
Ancak bu etki, sadece film kameralarının bir yan ürünü değil. Gerçek hayatta da gözlerimizin bize oyun oynadığını gösteren bir örnek!
Kaynak 1, Kaynak 2
Hollywood filmlerinde sıkça karşımıza çıkan bu etki, sinematografi kurallarına bağlı olarak ortaya çıkıyor.
Film kameraları saniyede yalnızca 24 kare kaydeder ve bu karelerin arasındaki boşlukları doldurmak için beynimiz bir tür hareket yanılsaması yaratır.
Eğer bir tekerlek, bir kareden diğerine neredeyse tam bir dönüş yaparsa, beynimiz iki görüntü arasındaki en küçük farkı takip etmeye çalışır. Bu da hareketin ters yönde olduğu izlenimini uyandırır.
bilimgenc.tubitak.gov.tr
Bu olgu, yalnızca filmlerle sınırlı kalmıyor. Gerçek hayatta, sürekli ışık altında da benzer bir etki gözlemlenebilir. Bilim insanları tekerleklerin neden geriye dönüyormuş gibi göründüğüne dair iki ana teori üzerinde duruyor.
İlk teoriye göre beynimiz de tıpkı bir film kamerası gibi, algıları bir dizi kare olarak işler ve ardından bu kareleri sürekli bir sahneye dönüştürür.
Belki de beynimiz, tekerleğin gerçek hareketini tıpkı bir film şeridi gibi kaydediyor ve bu sınırlı kare hızı nedeniyle geriye dönme yanılsaması ortaya çıkıyor. Ancak sürekli ışık altında bile bu etkinin görülmesi, bu teoriyi sorgulatıyor.
Yapılan bir deneyde, yan yana duran iki aynı hızda dönen tekerleğin bazen bağımsız olarak yön değiştirdiği gözlemlendi.
Eğer beynimiz bir kamera gibi çalışıyor olsaydı, her iki tekerlek de aynı şekilde görünmeliydi. Bu durumda, diğer bir teori öne çıkıyor.
Algısal rekabet teorisi, bu fenomenin beyindeki farklı yorumlardan kaynaklandığını ileri sürer. Beynimiz, belirsiz sahneleri yorumlarken iki farklı algıyı aynı anda oluşturabilir.
Algılar, daha üst düzey zihinsel süreçler tarafından dikkat çekmeye çalışır ve hangisinin ‘gerçek’ olduğuna karar verilir.
Tıpkı iki boyutlu bir küpün, üç boyutlu farklı görünümler arasında gidip gelmesi gibi tekerleğin dönüş yönü de zihnimizde farklı şekillerde yorumlanabilir.
Kaynak: https://onedio.com/haber/yuksek-hizda-giden-araclarin-tekerlekleri-neden-geriye-donuyormus-gibi-gorunur-1256379
