Birol BOZKURT
Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminde vergi avantajının kaldırılması, şirketleri dövize yönlendirdi. Temmuz ayında başlayan bu değişiklikle birlikte, tüzel kişilerin döviz mevduatları hızla artış gösterdi. Merkez Bankası’nın 6 Eylül verilerine göre, şirketlerin döviz hesapları parite etkisinden arındırılmış haliyle 1,1 milyar dolar artarken, gerçek kişilerin döviz mevduatlarında ise 251 milyon dolarlık düşüş yaşandı. Manşet veriye bakıldığında tüzel kişilerin döviz mevduatlarının büyüklüğü 66,7 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Şirketler için vergi avantajının kalktığı ay olan temmuzun ilk haftasında 2 trilyon 36 milyar 948 milyon TL düzeyinde olan şirketlerin döviz mevduatlarının büyüklüğü eylülün ilk haftasına kadar geçen 2 aylık sürede yüzde 15’e yakın artarak 2 trilyon 330 milyar 634 milyon TL’ye yükseldi. Ekonomistler, bu durumun dövizle ödeme yapma zorunluluğu olan şirketlerin kendilerini koruma refleksiyle dövize yönelmelerinden kaynaklandığını vurguluyor.
6 Eylül haftasında bankacılık sektörünün toplam mevduatı ise önceki haftaya göre TL bazında 145,8 milyar lira azalarak 17 trilyon 809,7 milyar liraya geriledi.
Aynı dönemde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 1,74 düşüşle 10 trilyon 415 milyar lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 0,42 yükselişle 6 trilyon 581 milyar lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 203 milyar 803 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, bu tutarın 172 milyar 72 milyon doları yurt içinde yerleşik kişilerin hesaplarında toplandı.
Döviz mevduatına yönelim sınırlandırılıyor
Döviz yönelimi sınırlamak isteyen ekonomi yönetimi tüzel kişilerin döviz talebini sınırlayacak adımlar atmıştı. Buna göre KKM’den Türk Lirası mevduata geçiş için daha önce gerçek kişiler için getirilen toplam hedefte hesaplamaya tüzel kişiler de dahil edilmişti. Bu değişikliğin tüzel kişiler tarafından gelen döviz talebini sınırlayıcı etki yapması da bekleniyor.
Öte yandan gerçek kişilerin Türk Lirası mevduat oranı konusunda yüzde 60’ın altında kalan bankaların aylık hedefleri artırılırken yüzde 60’ın üzerinde çıkan bankalara ise yeni hedef olarak sadece 60’ın üstünde kalması belirlenmişti. Böylece TL mevduat oranını yüzde 60 üzerine çıkaran bankalara bu konuda bir rahatlama imkanı getirilmiş oldu.
KKM’de 10 haftanın en yavaş düşüşü
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 6 Eylül haftasında kur korumalı mevduatlarda 19,7 milyar TL’lik düşüş gerçekleşti. Böylelikle son 10 haftanın en yavaş düşüşü izlendi. Son düşüşle birlikte KKM bakiyesi ise geçen hafta yüzde 1,2 ve 19 milyar 692 milyon liralık azalışla 1 trilyon 574 milyar 752,4 milyon liraya düştü. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 9,1’ine geriledi. Kur korumalı mevduatlarla ilgili son adım, TL’ye geçiş ve yenilenmeye ilişkin toplam hedef hesaplamasına tüzel kişi KKM’nin dahil edilmesi olmuştu.
Şirketlerin yabancı para kredi hacmi artıyor
Şirketlerin yabancı para krediye ilgisi de sürüyor. Faiz avantajı ve kurda yaşanan stabil seyir şirketlerin yabancı para kredi kullanımını artırıyor. Buna göre temmuzun başında 4,9 trilyon TL düzeyinde olan yabancı kredi hacmi eylülün ilk haftasına kadar geçen sürede yüzde 10’a yakın artarak 5,4 trilyon liraya ulaştı.
Yabancı hem hisse hem tahvil sattı
Yabancı yatırımcı 6 Eylül haftasında hem hisse hem de tahvilde satış yaptı. Hissede 50,6 milyon dolarlık sataşın yapan yurt dışı yerleşikler tahvilde ise 863,7 milyon dolarlık tahvil satışı gerçekleştirdi. Yabancının sattığı hisse miktarı son beş ayda 2,8 milyar doları buldu. Merkez Bankası tarafından açıklanan verilere göre, aynı hafta kesin alım DİBS net satımları 863,7 milyon dolar oldu. Yabancıların ters repo DİBS alımları net 0,2 milyon dolar, net teminat DİBS satımları 652,1 milyon dolar oldu. Yabancıların hisse senedi stok değeri 35,2 milyar dolar oldu.
TCMB rezervlerinde düşüş sürüyor
Merkez Bankası, toplam rezervleri, 6 Eylül haftasında bir önceki haftaya göre 2 milyar 612 milyon dolar düşüşle 146 milyar 761 milyon dolara indi. Buna göre, 6 Eylül itibarıyla Merkez Bankası brüt döviz rezervleri 2 milyar 761 milyon dolar azalışla 86 milyar 568 milyon dolara geriledi. Bu dönemde altın rezervleri ise 150 milyon dolar artışla 60,2 milyar dolara çıktı. Böylece TCMB’nin toplam rezervleri, 6 Eylül haftasında bir önceki haftaya göre 2 milyar 612 milyon dolar azalarak 149 milyar 373 milyon dolardan, 146 milyar 761 milyon dolara indi.
Sertaç Ekeke Albatros Yatırım Genel Müdür Yardımcısı: Şirketlerin KKM’den çıkan parası DTH’a gidiyor
Son rakamlar, ekonomi yönetimi tarafından hedeflendiği gibi KKM’deki çözülmenin hızlandığını gösteriyor. Ancak KKM’den çıkan parayı kurumların daha çok DTH tarafına aktarıyor olmaları bu noktada yakından izlenmeye başlandı. Son dönemde ekonomi yönetimi de tüzel kişilerin döviz talebini sınırlayabilecek adımlar atmıştı.
Ancak şirketlere sunulan vergi avantajının sonlanması kurumların KKM’deki çözülmesini hızlandırırken KKM’den çıkan paranın DTH’lara kayma başladığını net olarak ortaya koyuyor. Bazı şirketlerin, ticari işlemlerde ihtiyaç sebebiyle TL yerine dolara geçiş yaptığını da söylemek mümkün. Bu aşamada rakamlar henüz rahatsızlık yaratacak düzeyden uzak. TCMB güçlü rezervleriyle ve sıkı duruşuyla kur üzerindeki spekülatif hamlelere karşı oldukça güçlü konumda. Tabi bununla birlikte kurumların dövize teveccüh eğilimini de bir süre yakından izliyor olacağız.
Kaynak: https://www.dunya.com/ekonomi/kkmde-vergi-kalkti-sirketler-dovize-kostu-haberi-745769
