BES’te yeni dönem; kısmi çekme hakkı

Esin ÇETİNEL

Kişilerin nakit ihti­yaçları nedeniy­le bireysel emekli­lik sisteminden ayrılmasını önlemeyi hedefleyen kısmi çekiş hakkı nihayet 1 Tem­muz’da hayata geçiyor. Bu sayede artık evlilik, konut alımı ve doğal afet durum­larında kişilerin kazanılmış haklarını koruyarak BES’te­ki birikimlerinden maksi­mum %50 oranında kısmi çekiş yapabilmesinin yolu açılmış oluyor.

Sistemi yakından takip edenler hatırlarlar; yine ay­nı amaçla 3 Haziran’da bi­reysel emeklilik birikimle­rinin banka kredileri için teminat olarak gösterile­bilmesi uygulaması hayata geçmişti. Her iki düzenleme ile de bireysel emeklilik sis­teminden zorunlu çıkışla­rın önlenmesi ve emeklilik için hak ediş sürelerini kay­betmemeleri hedeflendi.

18 milyon kişiyi ilgilendiriyor

Son açıklanan Emeklilik Gözetim Merkezi verileri­ne göre BES’te toplam biri­kim tutarı 1 trilyon TL sevi­yesini aşarken, yaklaşık 300 BES fonunda birikim yapan katılımcı sayısı ise 18 mil­yona ulaştı. Ancak kapsa­mın dar tutulması ve şart­lar konması nedeniyle ilk aşamada kısmi çekiş hakkı­nı kullanan kişi sayısının yi­ne EGM verilerine göre 250 bin katılımcı ile sınırlı kal­ması bekleniyor.

Peki kısmi çekme hak­kından kimler yararlanabi­lecek? Bu konudaki düzen­leme çok net. Kısmi çekme hakkını kullanmak isteyen­ler için en az 5 yıl sistemde bulunması ve bu sözleşme­de toplamda ilgili yılın asga­ri brüt ücretinin en az 5 kat­kı kadar (100 bin 10 TL) kat­kı payı ödemesi bulunması şartı aranıyor.

Hangi belgeler isteniyor?

Bu haklarını kullanmak isteyenler ise çalıştıkları bi­reysel emeklilik şirketine il­gili belgeleri beyan ederek başvuruda bulunabilecek.

Eğer bir BES yatırımcı­sı konut alımı için birikimi­ni çekmek istiyorsa; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü­ğü’nün webtapu sistemiyle üretilen doğrulama kodu ve barkodu bulunan hissedar bilgisi ile konutun kat mül­kiyeti veya kat irtifakının ku­rulduğunu gösteren tapu bel­gesi nüshasını çalıştığı fir­maya ulaştırması gerekiyor. Konut alımı birikimini çek­tikten sonra gerçekleşecek­se ilgili belgenin iki ay içinde firmaya iletilmesi gerekiyor.

Eğer evlilik için birikimi­ni çekmek istiyorsa; E-dev­let’te üretilen doğrula­ma kodu ile barkodu bu­lunan ve evlilik tarihini gösteren nüfus kayıt ör­neğini BES firmasına göndermesi isteniyor. Ev­lilik birikimini çektikten sonra gerçekleşecekse il­gili belgenin 2 ay içinde fir­maya iletilmesi gerekiyor.

Doğal afet sebebiyle biri­kimini çekmek isteyenler ise; olayın gerçekleşmesi­nin ardından SEDDK tara­fından istenilecek belge ile 2 ay içerisinde şirkete baş­vuruda bulunabiliyor.

Tüm bu şartları yerine ge­tirenlerin evlilik, konut alı­mı ve doğal afet durumların­da birikimlerinin %50’sini sistemden çekebilecekle­rini hatırlatan Garanti BB­VA Emeklilik Genel Müdü­rü Burak Ali Göçer, “Kısmi Çekiş düzenlemesi ile nakit ihtiyacından dolayı yaşanan erken çıkış oranında %3- 5 oranında bir azalma dahi yaşansa 5 yılda -BES’in ge­tirisini ve birikimlerin kar­topu etkisiyle büyümesini dikkate aldığımızda sistem açısından çok önemli bir fon kazanımı sağlanacak” diyor.

Kısmi çekiş uygulaması gibi düzenlemelerin siste­me olan ilgiyi artıracağını ve daha çok kişinin sisteme gir­mesini sağlayacağını düşü­nen AgeSA Hayat ve Emek­lilik Genel Müdürü Fırat Ku­ruca, “Bunu sistem açısında da fon büyüklüğüne pozitif bir etki olarak yorumlayabi­liriz. Aynı zamanda bu hak ile birlikte sistemdeki biri­kimlerini kısmi olarak çeken katılımcıların da olması se­bebiyle fon büyüklüğü, nega­tif olarak etkilenebilir” diye konuşuyor.

BES’te hedef para biriktirmek

BES’e yapılan önemli teş­viklerden birinin kısmi çe­kiş hakkı olduğunu söy­leyen BNP Paribas Cardif CEO’su Cemal Kişmir, “Söz konusu ekonomi paketinde, BES katılımcıları için %25 yerine %30 oranında devlet katkısı, temlik hakkı, 45 yaş üstü vatandaşların OKS’ye dahil olma hakkı, toplu kat­kı payı ödemesi yapan katı­lımcılara yıllara sari devlet katkısı verilmesinin yanı sı­ra kısmi çekiş hakkı avanta­jı da sunuldu” diyor.

Kişmir, yapılan sektör araştırmalarına göre katı­lımcıların BES’e girmeleri­nin temel sebebinin ortala­ma %60 civarında para bi­riktirmek/tasarruf yapmak olduğunu ifade ediyor.

“Yüzde 60 ihtiyaçtan ayrılıyor”

2023’e baktığımızda sistemden erken çıkış yapan katılımcıların neredeyse %60’ının anlık nakit ihtiyaçları için birikimlerini bozduklarını söyleyen Burak Ali Göçer, “Müşteri dönüşlerinden ve karşılaştığımız verilerden biliyoruz ki, bu katılımcılar ihtiyaçlarını çözdükten sonra BES’e tekrar katılıyor. Ancak emeklilik için kazandıkları haklarını kaybetmiş oluyorlar, sıfırdan başlıyorlar.

1 Temmuz itibarıyla katılımcılar konut alımı, evlilik, doğal afet durumları için hem birikimlerinin %50’sini çekecek hem de kazandıkları devlet katkısı, emeklilik süresi gibi tüm hakları koruyarak nakit ihtiyaçlarını karşılayabilecek. Katılımcılar farklı ihtiyaçları için her 5 yılda bir tekrar bu haktan faydalanılabilecek. İlerleyen süreçte bu ihtiyaç hallerinin çeşitlendirileceği de konuşuluyor” diyor.

Yüzde 50 ‘BES’ten alırım’ diyor

EGM’nin yaptığı katılımcı algısı çalışması sonuçlarına göre mevzuat düzenlemesi yapılması durumunda ortalama %50’sinin ihtiyaç duydukları meblağı BES birikimlerinden alabileceklerini ifade ettiklerini söyleyen Cemal Kişmir, “Birikimlerini kısmi olarak almayı düşünecekleri durumlar olarak ise zorunlu sağlık harcamasının gerekmesi, gayrimenkul/araba almak ve eğitim harcamaları olarak ön plana çıktı.

Böylece, katılımcıların ihtiyaç halinde sistemden çıkmadan finansal ihtiyaçlarını karşılayabilmelerinin yolu da açılmış oldu. Bundan böyle katılımcılar nakit paraya ihtiyaç duyduklarında, BES’teki birikimlerinden kısmen ödeme yani devlet katkısı hesabındaki tutarlar hariç hesabındaki birikim tutarının %50’sine kadar olan tutarda bir ödeme alabilme fırsatına sahip olacaklar. Belli şartları sağlayanlar kısmen yapılan ödeme tutarının %25’ini aşmamak şartıyla devlet katkısından da yararlanabilecekler” bilgisi paylaşıyor.

“Katılımcı sayısı artacak”

Katılımcıların tasarruf et­meye devam etmesini sağ­lamayı amaçlayan kısmi çekiş ile BES’teki katılımcı sayısının artacağını düşü­nen Fırat Kuruca, “Birçok BES katılımcısının özel se­bep ve nakit ihtiyaçlar ne­deniyle sistemden çıktıkla­rını ya da çıkmak istedikle­rini görüyoruz. Bu da BES katılımcılarının birikimle­rini, fon getirilerini ve %30 devlet katkısı haklarını kaybetmeleri anlamına geliyor. Oysa BES, uzun vadeli bir emeklilik sis­temidir. Enflasyondan etkilenmemek için katı­lımcıların sistemde uzun süre kalmaları gerekiyor” diye konuşuyor.”

Kaynak: https://www.dunya.com/ekonomi/beste-yeni-donem-kismi-cekme-hakki-haberi-734738