İşçilerin ve işverenlerin İş Kanununda yer alan birçok hak ve sorumluluğu bulunuyor. Bu hakları doğru bilmek çalışma hayatınızda size çok yardımcı olacak. Peki çalışanların ve yöneticilerin ne gibi hakları varmış bakalım mı?
1. İşçilerin, işverenden tüm işçilerle eşit davranmasını isteme hakkı var.
Tüm işçilerin eşit davranılmayı isteme hakkı bulunuyor. Bu işveren için bir sorumluluk. Yani yöneticiler hiçbir neden ileri sürülmeden tüm işçilerine eşit davranmalı. Farklı süreli çalışan işçiler arasında da işverenin eşit davranma yükümlülüğünü yerine getirmesi gerekiyor.
2. İşçilerin elbette çalışırken dinlenme hakkı bulunuyor.
İş Kanunundaki en önemli işçi haklarından biri dinlenme hakkı. İşçiler hiç dinlenmeden devamlı çalıştırılamaz. İşverenin yemek veya dinlenmek için ona gerekli zamanı vermesi gerekiyor. Ayrıca Kanun’da dinlenme süreleri belirtilmiş ve işveren bunlara uymak zorunda. Kanun’da verilen minimum dinlenme süreleri şöyle:
-
4 saatten kısa çalışılan işler için 15 dakika.
-
4-7.5 saat arası çalışılan işlerde 30 dakika.
-
5 saatten fazla süren işlerde 1 saat.
3. Pek bilinmese de işçinin fazla mesai ücretini alma hakkı da var.
Bir çalışanın haftalık 45 saat çalışması gerekiyor. Bunun üzerindeki çalışmalar fazla mesai demek. Ve bu mesai ücretinin çalışana ödenmesi gerekiyor. Ayrıca bu çalışmaya işçinin onay vermesi de gerek. Eğer işçi fazla mesai yaptıysa ücretini normalden daha fazla alıyor.
4. Yeni iş aramak işçilerin en önemli haklarından biri.
İş sözleşmesinin fesih bildirimi süresi içinde işçi yeni iş aramak için izin alabiliyor. Yani hem çalışmaya devam edip hem yeni bir iş arayabilir. Bu iş aramanın elbette bir süresi var. İş aramak için verilen iznin 2 saatten daha az olamayacağı Kanun’da yer alıyor.
5. İşçinin çalışma koşulları esaslı değişirse bunu kabul etmeme hakkı bulunuyor.
İş Kanununda işçinin çalışma koşulları esaslı şekilde değiştirilecekse buna işçinin rıza vermesi gerektiği yer alıyor. Eğer çalışan böyle esaslı değişikliklere onay vermezse o zaman işçiyi bu değişiklikler bağlamıyor. Bunun yanında çalışan ve yönetici her zaman çalışma koşullarını ortak bir kararla değiştirebilir.
6. İş Kanununda engelli çalıştırma işverenler için bir zorunluluk.
50 ve daha fazla işçi çalıştıran işletmelerde %3 engelli çalıştırma zorunluluğu var. Yani 50 kişiden daha fazla çalışanın yer aldığı bir işyeri varsa işveren burada engelli işçi çalıştırmak zorunda. Bunun oranı Kanun’la belirlenmiş.
7. İşçilerin en temel haklarından birisi hafta tatili hakkı.
Yine Kanun’da yer alan bu hakka göre 7 günlük bir çalışma diliminde işçinin 24 saat kesintisiz dinlenme hakkı bulunuyor. Yani 1 haftada 1 gün işçi dinlenmek zorunda. Ve en önemlisi işveren burada çalışmadığı için işçinin ücretini kesemiyor. Yani hafta tatili ücretini tam şekilde ödemek zorunda.
8. İşçilerin gece çalışma ile ilgili bazı yasakları var.
Gece çalışması demek akşam 20.00’de başlayıp sabah 06.00’ya kadar süren çalışma. Gece çalışması dediğimiz en fazla 11 saatlik bir dilim. İşçiler eğer gece çalışıyorlarsa bu çalışma 7.5 saati geçemiyor. Ayrıca sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmayan çocuklar ve genç işçilerin gece çalışması yasak.
9. İşverenin de iş sözleşmesini haklı sebeplerle sona erdirme hakkı var.
İş Kanununda geniş yer verilen haklı fesih sebepleri bulunuyor. İşveren ve işçi tarafından bu hak ayrı ayrı düzenlenmiş. İşverenin işçisini haklı fesih sebepleri varsa işten çıkarmasına imkan veriliyor. Haklı fesih sebepleri birkaç başlık altında toplanmış. Bunlar şunlar:
-
Sağlık sebepleri
-
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller
-
Zorlayıcı sebepler
10. İşveren belli şartlar altında çalışanlarını toplu işten çıkarabiliyor.
Bu hak İş Kanununun 29.maddesinde düzenlenmiş. Buna göre eğer işveren belli sebeplerle toplu işçi çıkaracaksa bunu en az 30 gün önceden bildirmek şartıyla yapabiliyor. Ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzer işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu bu toplu çıkarmayı gerçekleştirebiliyor.
Kaynak: https://onedio.com/haber/her-yonetici-ve-calisanin-haklarini-dogru-ogrenmesi-adina-is-kanununda-bilmesi-gereken-10-kural-1222455
