Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mayısta yıllık enflasyonun, hizmet ve temel mal gruplarında bir miktar düşerken, enerjide belirgin olmak üzere diğer gruplarda yükseldiğini bildirdi.
TCMB Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı. Rapora göre, yıllık tüketici enflasyonundaki baz etkisi kaynaklı belirgin artışa karşın, bu dönemde çekirdek B ve C göstergelerinin yıllık değişimlerinde ılımlı bir seyir izlendi.
Enerjideki yükselişin nedeni
Yıllık enflasyon, hizmet ve temel mal gruplarında bir miktar düşerken, enerjide belirgin olmak üzere diğer gruplarda yükseldi. Bir önceki yılın aynı döneminde doğalgazın ücretsiz kullanılması kaynaklı düşük baza ek olarak, cari ayda meskenlere yönelik doğalgazda ilk 25 metreküpün bedelsiz olarak kullandırılması uygulamasının sona ermesiyle, enerji grubunda yıllık enflasyon kayda değer şekilde hızlandı.
Bu uygulamanın sona ermesi mayıs ayı manşet enflasyonunu 0,64 puan yukarıya çekerken, söz konusu etki arındırıldığında aylık tüketici enflasyonu sınırlı bir iyileşme kaydetti.
Gıdada mevsimsel etki
Gıda grubunda aylık enflasyon mevsimsel etkilerle zayıflarken, bu gelişmede sebze kalemi öncülüğünde fiyatları gerileyen işlenmemiş gıda alt grubu belirleyici oldu. İşlenmiş gıdada aylık enflasyon bir önceki aya kıyasla arttı.
Hizmet grubunda yüksek aylık fiyat artış eğilimi sürdü, lokanta-otel, kira ve eğitim öne çıkan kalemler olmaya devam etti.
Temel mal grubunda mayıs ayında sezon geçişine bağlı olarak giyim ve ayakkabıda fiyatlar yükselirken, dayanıklı mal alt grubunda fiyat artışı yavaşladı.
Türk lirasındaki ılımlı seyri takiben üretici fiyatları aylık artışı önemli ölçüde zayıfladı, yıllık üretici enflasyonu ise düşük bazın da etkisi ile yükseldi. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle, B ve C göstergelerinin aylık artış oranlarında gözlenmekte olan zayıflama eğilimi mayıs ayında kesintiye uğradı.
Aylık bazda ulaştırma hizmetleri fiyatları geriledi
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, enerji, hizmet, temel mal, gıda ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 3,45, 0,74, 0,66, 0,53 ve 0,27 puan arttı.
Fiyat artışları B endeksini oluşturan gruplardan temel mal ve hizmet gruplarında yataya yakın seyrederken, işlenmiş gıdada yükseliş kaydetti.
Hizmet fiyatları mayıs ayında yüzde 4,03 artarken, grup yıllık enflasyonu 1,06 puan düşüşle yüzde 95,93 oldu. Aylık bazda ulaştırma hizmetleri fiyatları geriledi, lokanta-otel, kira ve eğitim hizmetleri yüksek aylık fiyat artışları ile öne çıkan kalemler oldu.
Yıllık enflasyon kira dışındaki alt gruplarda geriledi. Lokanta-otel alt grubu aylık enflasyonunda bir önceki aya kıyasla gerçekleşen güçlenmeyi yemek hizmetleri sürüklerken, otel fiyatlarında da artış gözlendi.
Mayıs ayında kira alt grubunda aylık artış yüzde 5,46 ile belirgin olurken, yıllık enflasyon bu alt grupta yüzde 125,14’e ulaştı. Diğer hizmetler alt grubu fiyatları aylık yüzde 3,60 oranında yükseldi, bu alt gruptaki fiyat artışında, özel okul ücretleri kaynaklı olarak eğitim hizmetlerinin yanı sıra eğlence-kültür hizmetleri öne çıktı.
Dayanıklı mal fiyatlarının aylık artışı yavaşladı
Bu dönemde haberleşme hizmetlerinde aylık fiyat artışının yavaşladığı izlendi. Ulaştırma hizmetleri fiyatı ise karayolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı ve vapur ile yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki düşüşler neticesinde aylık bazda sınırlı bir oranda gerileyerek hizmetlerin diğer alt gruplarından ayrıldı.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,63 puan azalarak yüzde 56,51 oldu. Yıllık enflasyon diğer temel mallarda artarken, bunun dışında kalan alt gruplarda geriledi. Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları aylık artışı yüzde 1,89 ile yavaşlama gösterdi, alt grup yıllık enflasyonu 2,47 puan düşüşle yüzde 57,43’e indi.
Otomobil, mobilya ve beyaz eşya fiyatları mayıs ayında sırasıyla yüzde 2,99, 2,01 ve 0,91 oranlarında arttı. Beyaz eşya dışında kalan elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatları ise bu dönemde yüzde 1,29 azaldı.
Giyim ve ayakkabı alt grubu fiyat artışında sezon geçişinin etkisi hissedilirken, diğer temel mallar alt grubunda aylık fiyat artışı yüzde 1,90 ile bir önceki aya kıyasla zayıfladı.
Enerji fiyatları mayıs ayında yüzde 4,91 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle 46,85 puan artarak yüzde 89,68 oldu. Enerji grubu aylık fiyat artışında, ilk 25 metreküpü bedelsiz kullandıran uygulamanın sona ermesiyle doğal gaz fiyatlarındaki yüzde 28,89 oranındaki artış belirleyici oldu.
Bir önceki yılın aynı döneminde doğal gazın ücretsiz kullandırılması kaynaklı düşük baz, enerji grubu yıllık enflasyonunu güçlü bir şekilde yükselten temel unsur oldu. Mayıs ayında Türk lirası cinsi enerji fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 3,11 ve 1,45 oranlarında gerileyerek enerji grubu enflasyonundaki yükselişi sınırladı.
Kırmızı et fiyatlarında süregelen artışlar yavaşladı
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları mayıs ayında yüzde 1,69 oranında arttı, yıllık enflasyon 1,64 puan yükselerek yüzde 70,14 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 1,32 puan düşerek yüzde 76,53 oranında gerçekleşirken, işlenmiş gıdada 4,31 puan artışla yüzde 64,50’ye yükseldi.
İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde temelde mevsimsel etkilerle geriledi, bu gelişmeyi sebze ve yumurta fiyatlarındaki aylık düşüşler sürükledi. Bu grupta, kırmızı et fiyatlarında süregelen artışların yavaşladığı izlendi.
Diğer taraftan, bir süredir ılımlı seyreden işlenmiş gıda grubunda bu dönemde aylık enflasyon belirgin bir artış gösterdi. Bu gelişmede ekmek fiyatları, kırmızı et fiyatlarındaki birikimli artışların yansıdığı işlenmiş et ürünleri ile çiğ süt fiyat artışının etkilerinin izlendiği peynir ve diğer süt ürünleri öne çıktı.
Alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatlar üretici firma kaynaklı gelişmeleri takiben yüzde 4,74 oranında artarken, yıllık enflasyon 7,95 puan yükselişle yüzde 86,48 olarak gerçekleşti.
Yurt içi üretici fiyatları mayıs ayında yüzde 1,96 oranında arttı, yıllık enflasyon 2,02 puan yükselerek yüzde 57,68 oldu. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 3,32 oranındaki artış ile öne çıktı, ara malı ve sermaye malı başta olmak üzere kalan gruplarda aylık fiyat artışının daha ılımlı seyrettiği izlendi.
Kaynak: https://www.dunya.com/ekonomi/merkez-bankasi-acikladi-mayis-ayinda-enflasyon-neden-yukseldi-haberi-730481
