Malumunuz, Alis Harikalar Diyarında, Lewis Carroll tarafından yazılan fantastik bir hikayedir. Masalda Alis adında bir kız çocuğu, bir tavşan deliğine düşer. Kendini tuhaf ve mantık dışı olayların yaşandığı, konuşan hayvanların, tuhaf insanların ve anlamsız kuralların olduğu bir dünyada bulur. Öykü ilerledikçe, tıpkı şu sıralar bizim yapay zeka ile (AI – YZ) yaşadıklarımıza benzer biçimde, Alis de içine düştüğü girdabı çözmeye, başına gelenleri anlamlandırmaya çalışır.
Onun için yazının başlığında masalın orijinal adı “Alice in Wonderland”i “HumanAI in Technoland” yaptım. Türkçesi “Alis Harikalar Diyarında” olan ifadeyi “İnsanlık Yapay Zeka ile Teknolojinin Harikalar Diyarında” şeklinde yorumladım…
Hatırlatmak için kısa bir özet:
Masal, Alis’in içine düştüğü garip dünyada karşılaştığı maceralarla, okuyucuyu mantık, gerçeklik ve kimlik üzerine düşündürür. Zengin dil oyunları, mizahi unsurlar ve derin simgeler içermesiyle tüm dünyada ünlü olmuş ve geniş bir yaş aralığına hitap eden evrensel temaları nedeniyle edebiyatın klasikleri arasında yerini almıştır.
Alis Harikalar Diyarında 100’den fazla dile çevrilmiş, dünya çapında milyonlarca insan tarafından okunmuş ve sevilmiştir. Aynı zamanda; sanat, film, tiyatro ve müzik gibi çeşitli alanlarda sayısız uyarlamaya ve yoruma ilham kaynağı olmuş, şu anda benim yaptığım gibi binlerce yazıya metaforik ilham vermiştir.*
Alis’ten en çok alıntılanan 7 kült diyalog:
Alis Harikalar Diyarında masalını çocukken ve büyüdükten sonra tekrar tekrar okumayan veya metafor-benzetme amaçlı kullanmayan ya da aşağıdaki gibi diyaloglardan alıntı yapmayan sanırım çok azdır.
– Nereye gittiğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin bir önemi yok.
– Kesinlikle bir yere varırsın, tabii yeteri kadar yürürsen.
– Başlamak, başlamayı düşünmekten iyidir.
– Garip, ucube ya da deli değilim. Sadece benim gerçekliğim sizinkinden farklı.
– Bu sabah kim olduğumu biliyordum ama o zamandan bu zamana çok değiştim.
– Bir şey ne kadar çok benimse o kadar az senin demektir.
– Büyükleri anlamıyorum, o halde büyüyünce kendimi de anlamayacak mıyım?
Bu adaptasyonum ya da alegorimle ne anlatmak istiyorum?
Basitçe şunu anlatmak istiyorum:
ChatGPT ve diğer üretken yapay zeka uygulamalarının hayatımıza aniden girmesi, tıpkı Alis’in tavşan deliğinden Harikalar Diyarı’na düşmesi gibi, bizleri de teknolojik gelişmelerin ve özellikle yapay zekanın yarattığı, yaratabileceği adeta masalsı olanaklar, fırsatlar, belirsizlikler, tehditler ve tehlikelerle dolu yepyeni bir geleceğin içine çekti!
Bu arada, yazıda hissettiklerimi, kurduğum bağlantıları görsel olarak da anlatabileyim diye Open AI’ın Dall-E’sine, manşette ve paragraflar arasında yer alan resimleri yaptırmaya çalıştım. Biraz uğraştırdı ama sonunda anladı ve neredeyse tam aklımdakini oluşturdu.
Dall’E’ye anlatırken; Alis’i, insansı teknolojilerle ve robotlarla entegre olmaya çalışan, şimdilerde de eline tılsımlı AI-YZ teknolojilerini almış olan ‘biz’ yani insanlık olarak çiz dedim. Tavşanı da tıpkı Alis’e yaptığı gibi bizi maceradan maceraya sürükleyen, dünyayı, geleceği sorgulatan, anlam arayışına sokan AI-YZ (Yapay Zeka) olarak betimledim. Birkaç versiyonda saçmalasa da sonunda hayal ettiğim görsele epey yaklaştı sanırım. (Beğendiniz mi?)
Alis’in harikalar diyarıyla bizim yapay zekalı ve teknolojik harikalarla dolu dünyamız arasında ne benzerlikler var?
1- Alis’in macerası, merakının onu bilinmeyen bir dünyaya, yani Harikalar Diyarına sürüklemesiyle başlamıştı. Bizimki de yapay zekanın yarattığı merakla yeni dünyayı, yeni geleceği keşfetmekle, âdeta yeni bir varoluş heyecanıyla başladı. Tabii ki korkuyoruz ama biliyoruz ki bu merak bize her halükarda yeni ufukların kapısını aralayacak…
2- Alis, Harikalar Diyarında boyut değiştiren, değişik yaratıklarla karşılaşan ve sürekli adaptasyon gerektiren bir ortama adım atmıştı. Bizler de yapay zeka çağında, teknolojinin sunduğu hızlı değişimlere uyum sağlamak ve hem bireysel hem de toplumsal düzeyde kendimizi sürekli yeniden tanımlamak zorunda kalacağız.
3- Alis’in yaşadıkları, gerçeklik ve algının ne kadar subjektif olabileceğini sorgulatıyordu. Biz de sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve yapay zekanın yarattığı deneyimlerle, gerçekliğin algılanışını yeniden şekillendireceğiz. ‘Gerçek’ kavramının sınırlarını zorlayacak ve genişleteceğiz.
4- Alis, Harikalar Diyarında sürekli mantık ve fiziksel sınırların ötesine geçiyordu.
Yapay zeka çağında biz de teknoloji sayesinde mental-fiziksel kapasitemizi, hayal gücümüzü ve yaratıcılığımızı aşacağız. Eskiden imkansız kabul edilen şeyleri mümkün kılacağız.
5- Alis’in serüveni her adımda yaratıcılığın ve hayal gücünün önemini vurguluyordu. Biz de teknoloji ve yapay zeka ile yeni ifade biçimlerinin ve inovasyonun kapılarını açacağız. Kuralların yeniden yazılabileceği ve sınırların aşılacağı farklı bir yaratıcılık düzlemine geçeceğiz.
6- Alis’in Harikalar Diyarında karşılaştığı karakterler, aslında insan doğasının çeşitli yönlerini temsil ediyordu. Yapay zeka sayesinde, bu tür karakterleri teknoloji ve yapay zekanın somutlaşmış halleri olarak düşünebileceğiz. Bu durumda da insan ve yapay zeka arasındaki etkileşimi, bütünleşmeyi keşfedeceğiz.
7- Alis, Harikalar Diyarında sürekli olarak yeni şeyler öğreniyor, kendi bilgi ve anlayış sınırlarını genişletiyordu. Bunu biz de yapay zeka sayesinde yapacak, öğrenme ve eğitim süreçlerimizi dönüştürecek, daha etkin ve verimli hale getireceğiz.
8- Alis Harikalar Diyarında toplumsal kurallar ve ilişkiler sürekli sorgulanıyor ve alışılagelmişin dışında yeniden yorumlanıyordu.
Yapay zeka döneminde biz de bunu sosyal medya, çevrimiçi topluluklar ve dijital etkileşimler aracılığı ile yapacağız. Toplumsal ilişkileri ve iletişim biçimlerini yeniden şekillendireceğiz. Kuracağımız yeni dünya düzeni, bireylerin ve toplulukların birbirleriyle bağlantı kurma ve etkileşimde bulunma biçimlerinde köklü değişikliklere yol açacak.
9- Alis’in maceraları boyunca, doğru ile yanlış arasında karar verme ve kişisel sorumluluk alma temaları işleniyordu. Bundan sonra bizim gündemimizde de yapay zeka ve teknolojinin etik kullanımı, veri gizliliği ve dijital etiğin önemi gibi konular ön plana çıkacak. Teknolojik ilerlemenin getirdiği fırsatlarla birlikte, etik sorumluluklar ve sosyal adalet meseleleri gündemi hayli meşgul edecek.
10- Alice’in deneyimleri, sıradanın ötesine geçme ve gerçekliği farklı bir perspektiften görebilme imkanı sunuyordu yapay zekanın getirdiği yenilikler, geleceği yeniden hayal etme ve dünyayı şekillendirme potansiyelimizi yükseltecek. Bu yeni çağ, insanların hayatını, çalışma şekillerini, eğitimi ve sosyal ilişkileri kökten değiştirecek.
Sonuç olarak;
Yapay zeka çağındaki biz insanların oluşturduğu “Teknolojik Harikalar Diyarı” ve ‘Alice Harikalar Diyarı’ arasındaki benzerlikler; keşif ruhunun, yenilikçiliğin, bilinmeyene yolculuk yapmanın, öğrenmenin ve adaptasyonun, bireylerin ve toplumların gelişmesi, daha iyi bir gelecek yaratması için ne kadar hayati olduğunu çok iyi anlatıyor diye düşünüyorum.
Yaz siz? Fikirlerinizi yorumlara yazın lütfen.
Kaynaklar:
* Vikipedi
X
Linkedln
YouTube
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio’nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Kaynak: https://onedio.com/haber/insanlik-yapay-zeka-ile-teknolojinin-harikalar-diyarinda-1216775
