Geleneksel yemeklerimizin belki de en çok tüketileni olan lahmacunun yapılış şekli, gramajı, restoranın bulunduğu bölge ve malzeme kalitesi gibi faktörleri fiyatında büyük değişimlere sebep olabiliyor. Bundan dolayı analiz yaparken ortalama fiyatlara odaklanmak çok daha doğru olacak. Son 10 yılda lahmacun fiyatlarında olan değişimlere gelin birlikte bir bakalım…
Lahmacun endeksini yaparken 10 yıl öncesinden yani 2014 yılından başlıyoruz.
Günümüzden 10 yıl önceye geri dönecek olsaydık birçok yiyeceğin ve eşyanın fiyatının dramatik bir şekilde farklı olduğunu görürdük. Ancak sadece fiyatlara bakarsak alım gücümüzü tam olarak anlayamayız. Takvimlerimizi 2014 yılına yani Almanya’nın 2014 FIFA Dünya Kupası’nı kazandığı zamana geri döndürelim ve final maçını izlerken lahmacun siparişi verdiğimizi varsayalım. 1 adet lahmacuna ödeyeceğimiz ortalama fiyat yaklaşık 2,5 TL olacaktı. 2014 yılında 891 TL olan asgari ücret ile yaklaşık 357 adet lahmacun alınabiliyordu.
2015 ve 2016 yıllarında ise fiyatlarda artış olsa da gözle görülen bir istikrar mevcuttu.
Yıllar ilerledikçe elbette fiyatlar da artmaya devam etti ama geçmişte fiyat artışları biraz daha kontrollüydü. 2015 yılına geldiğimiz de ortalama lahmacun fiyatları %40 artış göstererek 3,5 TL bandına yükseldi ama asgari maaşın da 1300 TL ye yükselmesiyle aslında alım gücümüzde hafif bir artış oldu ve asgari maaş ile 371 adet lahmacun alınabilir oldu.
2015 ve 2016 yılı arasında çok büyük fiyat değişiklikleri olmadı.
Lahmacun fiyat artışı istikrarını korudu ve ortalama fiyatı 4 – 4,5 TL seviyelerine yükseldi. Asgari maaşın da yükselmesiyle bir önceki senenin alım gücüyle neredeyse aynı çizelgede devam etti.
Takvimler 2017 yılını gösterdiğinde ortalama lahmacun fiyatları 7,5 TL seviyelerin ulaştı.
Bu yükselişle birlikte asgari ücretler de 1777 TL ye ulaşmıştı. Bu da demek oluyor ki asgari maaşla yaklaşık 240 adet lahmacun yiyebiliyorduk.
2018 ve 2019 yıllarında döviz piyasasında yükselişler meydana geldi ve elbette bu yemek sektörünü ve dolayısıyla lahmacunu da etkilemiş oldu
Bu artışlar ortalama lahmacun fiyatını çift haneli rakamlara yaklaştırdı. 2019 yılına geldiğimizde lahmacunun ortalama fiyatı 9 TL’ye kadar yükseldi. Aynı zamanda asgari ücrette 2020 TL’ye yükseldi. Bu da asgari maaş ile 230 lahmacun alabiliyoruz anlamına geliyordu.
2020 yılının tartışmasız en büyük olayı pandemiydi. Pandemiyle birlikte sadece hayat tarzlarımız değil aynı zamanda ekonomik durumlarımız da tüm dünya ile birlikte değişti
Bu durum elbette lahmacun fiyatlarını da etkiledi. Ortalama lahmacun fiyatları bir anda 15 TL seviyelerine ulaşarak oldukça şaşırttı. Asgari maaş 2825 TL’ye yükselmiş olsa da alım gücümüz 188 adet lahmacuna kadar düştü.
Pandemi tüm hızıyla devam ederken diğer tüm sektörler şekil değiştirirken yemek sektörü de bu değişimden nasibini aldı.
2021 yılı da pandeminin gölgesinde devam ederken dünya ekonomisi de büyük darbeler almayı sürdürdü. Lahmacun fiyatları bu dönem de ortalama 20 TL seviyelerine ulaştı. 7 yıllık değişimden sonra fiyatlar neredeyse kendini ona katlamış oldu.
Fiyatların neredeyse ikiye katlandığı 2022 yılında lahmacun yemek daha da zorlaştı.
Lahmacunun ortalama fiyatı 35-40 TL bandına ulaşarak neredeyse kendini ikiye katladı ve artık lüks bir yiyeceğe dönüşmeye başladı. Aynı dönemde asgari ücret 5000 TL bandına yükseldi ama alım gücümüz de düşüş yaşandı ve asgari ücret ile sadece 135 lahmacun alabilir duruma geldik.
2023 yılından itibarense fiyatları takip etmek artık hepimiz için borsa takip etmek gibi oldu.
Lahmacun fiyatlarında yerden yere değişen ücretlerinin arasındaki fark oldukça yükseldi. Bazı restoranlar 50 TL olan lahmacun bir başkasında 100 TL olabiliyordu. Ortalama fiyatın 70 TL’ye dayandığı bu dönemin ilacı bir nebze de olsa 2024 yılında 17002 TL yükseltilen asgari ücret oldu. Ortalama fiyatı 90 TL seviyelerine ulaşan lahmacunu asgari maaş ile 190 kez tadabiliyoruz. Böylece 10 yıllık serüvenimiz 2,5 TL ile başlayıp 90 TL ile son bulmuş oluyor.
Kaynak: https://onedio.com/haber/bigmac-endeksine-rakip-lahmac-endeksi-iste-ortalama-lahmacun-fiyatlarinin-yillara-gore-degisimi-1213870
