Sevilay ÇOBAN
2024 yılı, Türkiye ve dünya ekonomileri açısından, yeni sınavlar, zorlu dönemeçler ve keskin kararların gölgesinde geçerken, bazı sektörlerde yaşanan finansman sorunları şirketleri küçülmeyle iflas arasındaki ince çizgiye getirdi. Girişim ekosistemi, ekonomik daralma ve bölgesel çatışmaların yükünü sırtlanırken, gelişim ivmesini nispeten kaybetti.
Kadın girişimciliğinin payı artacak
Öte yandan özellikle yapay zekâ teknolojilerinin çok konuşulduğu geçen yıl, ekonomilerin gelişim rotasına da rehberlik etti. Tohum aşamasında ve gelişme sürecindeki girişimler, yaşadıkları krizlerden tecrübe kazanarak güçlendi.
Kuluçka merkezleri, yatırımcılar ve girişimciler, DÜNYA Gazetesi’ne 2024’ün değerlendirmesini yaparken, 2025’e dair hedef ve beklentilerini anlattı. Ortak ses: “2025 yapay zekâ, yeşil enerji, dijital sağlık ve fintech teknolojileri büyümenin başat oyuncuları haline gelecek, kadın girişimciliği de desteklerle payını artırmaya devam edecek.”
Küresel startup ekosistemi, 2024’ün 2. çeyreğinde 94,3 milyar dolarlık işlem hacmiyle son 5 çeyreğin en yüksek seviyesine ulaşmıştı. KPMG’nin 2024 Yatırımlar Raporu’na göre, bu büyüme trendine paralel olarak Türkiye’deki startup yatırımları da aynı dönemde yaklaşık dört kat artarak 558,8 milyon dolara yükseldi. StartupBlink’in 2024 ekosistem raporuna göre, Türkiye, dünya sıralamasında ilk 50’de yer alırken, yapılan yatırımlar yenilikçi girişimlerin küresel rekabet gücünü artırıyor.
Pitchbook verilerine göre ise 2024’te ilk defa VC yatırımı alan girişimlerin %22’si yapay zekâ girişimleriyken, 2024’ün 3. çeyreğinde yapılan yatırım miktarının %28’i yapay zekâ girişimlerine yapıldı. Startups Watch raporuna göre, yatırımda öne çıkan dikeyler incelendiğinde; 2024’ün ilk yarısında 29 anlaşma ile en fazla yatırım alan dikey, yapay zekâ oldu. StartupCentrum’un ‘2024 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu’na göre de 2024’ün 9 aylık döneminde 323 yatırım turu tamamlandı ve toplamda 754 milyon dolar yatırım yapıldı.
52 bin KOBİ desteklenecek
KOSGEB tarafından geçen yıl 51 bine yakın KOBİ desteklenirken, bu sayının 2025’te 52 bine, 2026’da 53 bine ve 2027’de 54 bine ulaşması planlanıyor. 2025’te 120 işletmenin dijital dönüşüm konusundaki yatırım giderlerini desteklemesi bekleniyor. Bu destekten 2026’da 143, 2027’de de 156 işletmenin yararlanması amaçlanıyor. Başkanlıktan girişimcilik belgesi almaya hak kazanan kadın sayısının 2025’te 52 bin 500, 2026’da 55 bin ve 2027’de 57 bin 500’e ulaşması hedefleniyor.
Yılsonuna kadar söz konusu belgeyi 50 bin kadının alması öngörülüyor. Bu belgeyi almaya hak kazanan kişi sayısının ise yılsonuna kadar 114 bin, gelecek yıl 115 bin, 2026’da 116 bin ve 2027’de 118 bin olması bekleniyor. Başkanlıkça desteklenen girişimci kadın sayısının da 2025 yılı sonunda ve 2026’da 8 bin 500, 2027’de 8 bin 750 olması hedefi belirlendi. Kadınlara sağlanan desteklerin girişimcilik destekleri içindeki payın gelecek yıl yüzde 27, 2027’de yüzde 27,5 olması öngörülüyor.
BTM Genel Müdürü İbrahim Elbaşı: 2025, kadın girişimcilere fırsat sunacak
Girişim ekosistemi açısından 2024 dikkat çekici bir yıl oldu. Türkiye’de ve dünyada teknolojiye dayalı girişimlerin büyümeye devam ettiği, özellikle yapay zekâ, sağlık teknolojileri ve sürdürülebilirlik odaklı projelerin öne çıktığı bir dönem yaşadık.
Bunun dışında fintech sektörü, 2024 yılı itibariyle küresel çapta büyük bir büyüme gösterdi. BTM bünyesinde bulunan Turan gibi başarılı girişimler de bu alanda öne çıkıyor. Öte yandan global ekonomik dalgalanmalara rağmen ekosistem hem yerel hem uluslararası düzeyde yatırımcı ilgisi çekmeye devam etti. BTM olarak bu yıl toplam 1.158 girişime, 1.486 girişimciye ücretsiz hizmet verdik.
Bu yıl toplamda 17 girişimimiz yatırım aldı ve şimdiye kadar yatırım alan BTM girişimlerinin sayısı 132’ye yükseldi. Bununla birlikte 2024 Aralık ayı itibariyle, bu yıl içerisinde yatırım alan girişimlerimizin toplam yatırım tutarı 196 milyon TL’yi aştı. 2025 yılı özellikle kadın girişimciler için büyük fırsatlar ve önemli dönüşümler vaat ediyor. Özellikle sürdürülebilirlik ve yeşil enerji çözümleri, yapay zekâ ve robotik uygulamalar, dijital sağlık ve biyoteknoloji gibi alanlarda büyüme bekliyoruz.
Bulls GSYO Genel Müdürü Ersoy Çoban: Hedef, 35 milyon $’lık yatırım
2024’ün ilk 9 ayında dünyadaki startup yatırımlarında yapay zekâ, savunma teknolojileri gibi alanların ön plana çıktığını gözlemlemekteyiz. Türkiye’de ise biyoteknoloji, yapay zekâ ve sağlık teknolojileri en çok yatırım alan sektörler oldu.
2024’te Bulls GSYO olarak içinde 60 milyon dolarlık yatırım yaptık. 5 yeni girişim yatırımını portföyümüze kattık. 2024’te Bulls Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı’nın halka arzına ilişkin izahnamemizi Sermaye Piyasası Kurulu onayına sunduk. Halka arz yoluyla oluşacak fonu yatırımlara yönlendireceğiz. Bu sayede sermaye piyasası yatırımcılarını girişimcilik ekosistemi ile buluşturacağız. 2025’in girişimcilik ekosistemi açısından 2024’e nazaran daha iyi olacağını düşünüyoruz.
2025’te yapay zekâ alanındaki yatırımların hızını arttırarak devam edecek. Bir diğer büyüyecek alanın ise yeşil enerji olacak. Halka arz onayı sonrasında elde edeceğimiz kaynakla yeni girişimlere yatırım yapacağız. 2025’te 35 milyon dolar civarında yatırım yapmayı planlıyoruz. Bu yatırımların %40’ını Türkiye için çok önemli olan, küresel anlamda da yatırımlarda ön plana çıkan savunma sanayi alanında yapacağız.
‘Olizzi Zeytinyağları’ kurucusu Ece Er Aydın: Yabancı yatırımcı ilgisi artacak
Geçen yıl girişimlerde küresel ölçekte düşüş gözlendi. Bu duruma enflasyon artışı ve devam eden küresel ekonomik belirsizliklerin neden olduğu düşünülüyor. Türkiye’de de benzer bir durum yaşandı. 2024 yılı Olizzi için ise güzel bir sene oldu.
Bu sene ABD ve Japonya’dan sonra Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Kore ihracatlarımızı gerçekleştirdik. ABD satışlarımızla bir önceki yıla göre cirosal olarak %50’nin de üzerine çıktık. 2025’te hem küresel olarak hem de ülkemizde girişimcilik ekosisteminin büyüyeceği düşünülüyor. Beklentiler yabancı yatırımcıların da Türk girişimlerine ilgisinin artacağı yönünde.
Özellikle yapay zekâ alanında yaşanan gelişmeler ve bununla birlikte artan yapay zekâ destekli girişimler 2025’te de ilgi çekeceğe benziyor. Bu yıl mevcut pazarlarımızı büyütmek istiyoruz. Ürün ve ambalaj Ar-Ge’lerine ağırlık vermek istiyoruz. Uzun vadede hedefim ambalaj ve lojistik olarak hem verimliliğimizi artıran hem de karbon ayak izimizi azaltan, tüketicinin zeytinyağı kullanımını motive eden ürün ve ambalaj geliştirmeleri yapmak. Bunun dışında şirket için uzun vadeli hedefim, ürün portfolyomuza Türkiye’nin değerli süper besinlerini eklemek.
Bakiyem CEO’su Umut Yalçın: Girişimciler çalışkanlıkla ayakta kaldı
2024 yılında girişim ekosistemini geçmiş yıllara göre çok hareketli göremedik. Enflasyon, yüksek faiz oranları ve jeopolitik belirsizlikler yüzünden pozisyon korumaya çalışan bir girişimci ekosistemi vardı.
Türk girişimciler ise kendi öz sermayeleri ve çalışkanlıkları ile ayakta kaldı. Sürdürülebilirlik, fintech ve AI da kurulan girişimlerin sayısı arttı ve gelecek yıllarda bu 3 sektördeki hareketliliğin artmasını bekliyoruz. 2024 bizim için işlem hacmi ve müşteri açısından büyüme ile geçti. İngiltere’de Payrotta’yı kurduk ve bütün hedeflerimizi de gerçekleştirdik. 2025’te faizlerin beşinci aydan sonra düşmesini bekliyorum.
Bu sayede 6 aydan sonra girişim ekosistemine aktarılan yatırımlar artacaktır. 2025 yılında bir kaç tane yeni ürün duyuruyor olacağız, finansman ve finans kuruluşlarının müşteri edinimine yardımcı olacak yeni kitleleri içeri alabilecekleri bir yapı üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca Bakiyem’in ürün ve servislerinin daha anlaşılır duruma geldiğini ve rakiplerinin önüne geçtiğini gözlemlediğimiz 2024 yılında 2025 yılının Bakiyem’in yılı olacak diyebiliriz.
Endeavor Türkiye Gen. Sek.Aslı Kurul Türkmen: Küresel rekabette öne çıkacağız
2024 yılında küresel ekonomik zorluklara rağmen Türkiye girişimcilik ekosisteminin dayanıklılığını ve adaptasyon gücünü bir kez daha kanıtladı. Özellikle teknoloji odaklı girişimler, yapay zekâ çözümleri, finansal hizmetler ve dijitalleşme gibi alanlarda önemli atılımlar gördük.
Türkiye’nin unicorn girişimlerinden biri olan ve aralık ayı başında 500 milyon dolarlık yatırım haberiyle bizi gururlandıran Insider, aldığı yatırımlarla hem yerel hem de global arenada büyük yankı uyandırdı. 2024’te iş ortaklarımızla çeşitli aşama ve dikeylerde gerçekleştirdiğimiz 4 programa toplamda 37 girişim katıldı. 2025 için daha iyimser ve fırsatlarla dolu bir dönem öngörüyoruz. Hem küresel girişimcilik ekosisteminde hem de Türkiye’de yapay zekâ teknolojilerinin hızla yükseldiği bir döneme giriyoruz.
Yapay zekâ ve dijital dönüşüm, Türkiye’nin güçlü olduğu teknoloji ekosistemine önemli fırsatlar sunacak. Girişimlerin verimliliği ve küresel rekabetçiliği artacak. 2025’te küresel yatırımcıların ilgisinin yeniden artmasıyla birlikte ekosistemde büyümenin ivme kazanacağına inanıyoruz,.
212 Kurucu Ortağı Numan Numan: Stretejimiz ‘ejderhalar’ çıkarmak
2024’te Türk startup’lar global arenada önemli başarılara imza attı. Portföyümüzde yer alan Trio Mobil, 26,5 milyon dolar, SOCRadar ise 25,2 milyon dolarlık yatırım topladı. Ayrıca, portföyümüzdeki Insider, General Atlantic liderliğinde gerçekleştirdiği 500 milyon dolarlık Seri E yatırımıyla bir başka önemli başarıya imza attı.
2024 genelinde fintek ve siber güvenlik, yatırım çekme açısından öne çıkan sektörler oldu. 2024’te bünyemizde bulunan bölgesel, Simya ve 212 NexT fonlarımızla toplam 16 işlemde, 13 farklı şirkete 11,2 milyon dolar yatırım yaptık. 2025’te özellikle finansal hizmetler, yapay zekâ tabanlı teknolojiler, sürdürülebilirlik odaklı girişimler ve lojistik yönetimi gibi dikeylerde büyüme öngörülüyor.
Yapay zekâ tarafında ise, görsel AI (örneğin, görüntü analizi ve yüz tanıma teknolojileri), doğal dil işleme ve tahminsel analitiklerin sektörel uygulamaları ivme kazanacak. 2025’te de gelişmekte olan pazarlardaki yüksek büyüme potansiyeline sahip teknoloji şirketlerine yönelik yatırımlarımız kararlılıkla sürecek. Uzun vadeli stratejimiz, fonun tamamını karşılayacak kazanç sağlayan ‘ejderhalar’ çıkarmayı sağlamak.
Ekmob CEO’su Sunay Şener: Yapay zekâyı daha etkin kullanacağız
2024 yılı Ekmob için büyük bir büyüme ve dönüşüm yılı oldu. Türkiye pazarındaki varlığımızı güçlendirirken, aynı zamanda global pazarlarda da ilk adımlarımızı atmaya başladık. 2024 yılı itibarıyla Ekmob SFA’nın kullanıcı sayısını bir önceki yıla göre neredeyse iki kat arttırmamızla birlikte 2024 hedeflerimizi yakaladığımızı söyleyebiliriz. 2025 yılında yerel ve global pazarlarda farklı hedeflerle sahadaki yerimizi güçlendirirken, yapay zekâ yatırımlarımız da sahadaki kuvvetli duruşumuzu destekleyecek şekilde planlandı.
Global pazarlarda ise İngiltere ve Polonya pazarlarını ciddi olarak deniyoruz. 2025 yılında Avrupa, 2026 yılında ise Amerika kıtasında ivmelenmeyi amaçlıyoruz. Yapay zekâ, 2025 için en kritik yatırımlarımızdan biri olacak. Satış ekiplerinin daha verimli çalışabilmesi için geliştirdiğimiz yapay zekâ destekli çözümlerle, ekiplerin her türlü müşteri etkileşimini daha etkili şekilde yönetmesini sağlayacağız. Ayrıca, yeni coaching hizmetlerimizle, şirketlerin yapay zekâ kullanarak daha hızlı dönüşüm yapmalarına katkı sağlayacağız.
Mükellef Kurucu Ortağı Kenan Açıkelli: Zorluklar fırsatları da doğurdu
Küresel ekonomideki çalkantılar, jeopolitik riskler ve küresel seçim ortamı nedeniyle tüm sektörler için oldukça zorlu bir yıl geçti. Söz konusu gelişmeler şirket kurmak isteyen girişimciler için zorluklarının yanında fırsatları da beraberinde getirdi.
Dijital çözümler sunan ya da bu alanda faaliyet gösterecek yeni girişimlerin sayısı dikkat çekici bir biçimde arttı. 2024’ün ortalarında Boğaziçi Ventures liderliğinde, APY Ventures, 3dots, Sistem Global, ANKA Ventures ile mevcut yatırımcımız Finberg’in katıldığı köprü yatırım turunda 20 milyon dolar değerleme üzerinden yatırım aldık. Mükellef ve Workhy markalarımızla şimdiye kadar 25 binden fazla girişimcinin şirketini kurmasına ve yönetmesine aracılık ettik.
2024’ü hem ciromuzda hem de müşteri sayımızda 3 kat artışla kapattık. 2025’te sıkılaşma etkilerinin daha az hissedileceği tahmin edildiğinden küresel yatırımlarda da artışlar öngörülüyor. 2024’te zor koşullarda bile rekor yatırım almayı başaran fintek sektöründe 2025’te büyüme hız kesmeden devam edecetir diye düşünüyorum.
Kaynak: https://www.dunya.com/is-dunyasi/yapay-zeka-ve-fintek-buyumenin-dinamosu-olacak-haberi-760019
