Deri ve deri mamulleri sektörü geleceğini yeniden kurguluyor

Nurdoğan A. ERGÜN

Geçtiğimiz 2024 yılında zorlu bir sınav veren ve özellikle ayakkabı gi­bi alanlarda dış ticarette sin­yal veren Türkiye deri ve deri mamulleri sektörü, kaybetti­ği ihracat ivmesini geri kazan­mak için harekete geçti.

Hazır­lanan Orta Vadeli Master Pla­nıla yerel ve global fırsatlar, riskler ve tehditler masaya ya­tırılarak sektörün yol haritası yeniden çizildi. 6 ayda bir gün­cellenecek ve 10 yıllık bir pro­jeksiyon çizilen planla, sektör ihracatının 5 milyar dolara çı­karılması hedefleniyor.

2024 yılını yüzde 18’lik ihracat kaybı ile kapatan sektörde, ayakkabı­da yüzde 21.9, saraciyede yüz­de 12.3, kürk ve konfeksiyonda yüzde 2.9, mamul deri ve kürk grubunda ise yüzde 2.2’lik dü­şüş yaşandı. Sektör genelinde kapasite kullanım oranları ise yüzde 67.3’ten yüzde 62.1’e geri­ledi. Sektörün istihdamı ise 68 bin 956 kişiden 62 bin 789 kişi­ye düştü.

Ucuz kur politikası ithalatı patlattı

Deri ve deri mamulleri sek­törünün son iki yıldır en faz­la kaybedeni ise ayakkabı oldu. 2021 yılında 567 milyon dolar dış ticaret fazlası veren sek­tör, 2023 yılına geldiğinde 546 milyon dolar eksi vermeye baş­ladı. 2024 yılında ise sektörün dış ticaret açığı 1.1 milyar do­lara ulaştı. Ayakkabı sektörün­de ihracat 877.4 milyon dola­ra gerilerken ithalat 1.55 mil­yar dolara çıktı. Benzer şekilde saraciye sektöründe de yüzde 7’lere ulaşan bir ithalat baskısı hissedildi.

Ucuz kur politika­sı nedeniyle ithalat baskısının arttığını söyleyen İstanbul De­ri ve Deri Mamulleri İhracat­çıları Birliği (İDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Güven Karaca, uygulanan gümrük vergileri­ne rağmen ithalatın daha ucu­za mal olduğunu belirtti. Ege Deri ve Deri Mamulleri İhra­catçıları Birliği Başkanı Erkan Zandar ise, özellikle büyük pe­rakende zincirlerinin ithalat yaptığına işaret ederek, “Hiç­bir üretici ithal mal getirmiyor. 1.5 yıldır karsızlıkla savaşıyo­ruz.

Bu ortamda da verimlilik yatırımı yapmamız beklene­mez” dedi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten de “İtha­latta 25 milyon çiften 70 mil­yon çift adete çıkan bir rakam var. Bunun çoğunluğu küresel markalardan kaynaklı. Bura­da üretme kriteri getirilme­li” dedi. Hammaddeye uygu­lanan yüksek vergi oranları­na da değinen İçten, bitmiş üründe yüzde 40 olan güm­rük vergisinin ara mamul­de yüzde 100’ü aştığını söyle­di.

2024’ün sektörün tamamı için sancılı geçtiğini dile geti­ren Ayakkabı Yan Sanayicile­ri Derneği (AYSAD) Başkanı Sait Salıcı, doğru tespit, doğ­ru teşhis ve doğru tedavi nok­talarında politika geliştirme­ye ihtiyaç olduğunu vurgula­dı. Berke İçten’in aksine Sait Salıcı, yan sanayi ürünlerin­de özellikle de saya ve tabana ilave vergi beklediklerini kay­detti. Salıcı, yan sanayide si­pariş iptallerinin başladığını açıkladı.

“5 yıl daha destek ihtiyacı olan döneme girdik”

Sektör başkanlarının ortak görüşü ise, ekonomi yönetimi­nin son açıkladığı istihdam des­teklerinin ekonomik etkiden çok psikolojik anlamda olumlu etkisi olacağına yönünde. An­cak Erkan Zandar, “5 yıl daha desteğe ihtiyaç olan bir döneme girdik” diyerek “5 yıl boyunca pazarlarımızda bir hacim artışı olmayacak. Biz bu süreçte aynı fiyattan mal satmak zorunda­yız. 5 yılda devlet desteği olmaz­sa bu sektörler ayakta kalamaz” diye devam etti.

“Yollarda olmaya devam edeceğiz”

Türkiye’nin en değerli dör­düncü sektörü olduklarını ifa­de eden İDMİB Başkanı Güven Karaca, Türkiye’deki ekonomi politikaları ve dezenflasyon sü­reci tamamlanıp üretim ve ya­tırım ortamı iyileştiği noktada sektörün yeniden rekorlar kı­rabileceğini söyledi.

Karaca, “Mevcut mücadele sanayide so­ğuma oluştururken, tüketimde beklenen soğuma görülmedi. Maalesef tüketim talebi sektö­rümüz özelindeki ürün grupla­rında ithalatla karşılandı. Bu dönemde dolar, yılbaşından yılsonuna kadar TL karşısında yüzde 20 değer kazanırken, enf­lasyon yüzde 44 oldu. Bu da bi­zim rakibimiz olan Asya ülke­lerinden hatta Avrupa ülkele­rinden daha pahalı kalmamıza sebep oldu ve rekabetçiliğimizi düşürdü.

Ancak, dezenflasyon sürecinin kalıcı olması ve faiz oranlarının düşmesi sektörü yeniden güçlü bir ivmeye taşı­yabilir. Bizler de dünyadan aldı­ğımız payı artırmak için yollar­da olmaya devam edeceğiz” de­di. Karaca, “Günün koşulları ve gerçekleri ile geleceği kurgula­yamayız. Ancak, güncel sorun­larla mücadele ederken, gelece­ği de kurgulamak için çalışıyo­ruz” ifadelerini kullandı.

“Katma değerde 4’üncü sektörüz”

Türkiye’nin 2024 yılında, 2023’e göre yüzde 2.5 artış­la 261,9 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdiğini, kilogram ba­şına ihracatın da ortalama 1.58 dolar olduğunu hatırlatan Ka­raca, “2024 yılı ihracat perfor­mansında 26 sektörün yarısı artı, diğer yarısı ise eksi ihracat ile yılı kapadı.

Deri ve deri ma­mulleri sektörü de hedef pazar­larımızı oluşturan ülkelerdeki yüksek enflasyon ile faiz oran­larının tüketim alışkanlıkları­nı değiştirdiği ve pazarlarımı­zın daraldığı, zorlu geçen 2024 yılında yüzde 17.9 azalışla 1.52 milyar dolarlık ihracat gerçek­leştirdi. Sektörün 2023’te 11.35 dolar olan kilogram başına ih­racat birim fiyatı ise 11.82 dolar olarak kayıtlara geçti.

Mücev­her, savunma ve havacılık sana­yii, hazır giyim ve konfeksiyon sektörlerinin ardından en de­ğerli dördüncü sektör olduk. İh­racatımızda düşüş yaşansa da deri ve deri mamulleri sektörü olarak katma değerli ihracata tam gaz devam ediyoruz” dedi.

“Finansal dayanıklılık sınavını verdi”

Faizlerin çok yüksek oldu­ğu 2024 yılında ciddi bir finan­sal kaza geçirmeyen sektörün finansal dayanıklılık sınavını geçtiğine vurgu yapan Güven Karaca, “2024 yılı ocak ayında yüzde 32 düşüş ile başlarken yılsonunu yüzde 18 düşüşle ka­patarak iyileşme sürecine de­vam ediyoruz.

7 milli katılım ve onlarca bireysel fuara katılan Amerika, Asya, Afrika ve Avru­pa kıtalarında B2B’lere devam eden sektörümüz, dünyadan al­dığı payı artırarak ihracat için yollarda olmaya devam edecek. Bu çerçevede 2025’in ilk günle­rine girerken, ithalatta korun­ma önlemlerini ve emek yoğun sektörlere verilecek olan des­tekleri olumlu görüyoruz. Eko­nomik etkisi az olsa da psikolo­jik etkilerinin yüksek olacağı­nı düşünüyoruz.

Dezenflasyon sürecinin başladığını görü­yor, bu sürecin kalıcı olacağını umuyor ve buna paralel olarak da faiz oranlarının geri gelerek üretim ve yatırımda finansma­na ulaşım maliyetinin düşme­sini önemsiyoruz. Küresel pa­zarlarda da ABD’deki yönetim değişikliğinden sonra oluşacak dünya ticaretindeki gelişmele­ri takip edeceğiz. Ukrayna, Rus­ya, İsrail ve Suriye başta olmak üzere bölgemizdeki ve dünya­daki tüm gelişmeler radarımız­da olacak” diye konuştu.

İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Güven Karaca’nın ev sahipliğinde, Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Erkan Zandar, Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, Saraciye Sanayicileri Derneği (SSD) Başkanı Hasan Süren, Türkiye Deri Sanayicileri Derneği (TDSD) Başkanı ve İDMİB Başkan Yardımcısı Burak Uyguner, Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği (TDKD) Başkanı Cengiz Sarıgül, Organik Giyim Sanayicileri Derneği (OGSD) Başkanı Ali Yavuz Boynukısa, Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) Başkanı Sait Salıcı, sektörün geleceğini masaya yatırdı.

Kaynak: https://www.dunya.com/is-dunyasi/deri-ve-deri-mamulleri-sektoru-gelecegini-yeniden-kurguluyor-haberi-759849