Başak Nur GÖKÇAM
Yeryüzünün en ilgi çeken ekosistemlerinden biri olan ve denizin içine yerleşen mangrov ormanlarının, dünya çapında 855 milyar dolarlık sel koruma hizmeti sağladığı ortaya konuldu. Araştırma, Kaliforniya’daki UC Santa Cruz Üniversitesi Kıyı İklim Dayanıklılığı Merkezi tarafından yapıldı.
Proje eş lideri Pelayo Menendez ve merkez direktörü Michael W. Beck tarafından yürütülen çalışma, Dünya Bankası’nın The Changing Wealth of Nations’ın 2024 baskısında yer aldı. Mangrovlarla Kıyı Dayanıklılığını Geliştirmek: Doğal Taşkın Savunmalarının Milletlerin Değişen Zenginliğine Katkısı başlıklı çalışma, mangrovların kıyı topluluklarını sellerden, fırtına dalgalarından ve erozyondan korumada oynadığı temel rolü vurgulayarak hem insanlara hem de ulusal ekonomilere önemli faydalar sağladığını gösterdi.
İklim değişikliği fırtınaların sıklığını ve şiddetini artırdıkça, etkili kıyı savunmalarına duyulan ihtiyaç giderek daha acil hale geldi. Geleneksel olarak, hükümetler sellere karşı korunmak için deniz duvarları ve setler gibi sert altyapılara yöneldi. Ancak merkezin çalışması, doğal ekosistemlerin (özellikle mangrovların) kıyı savunmaları kadar etkili olabileceğini, hatta daha etkili olabileceğini ve ek çevresel faydalar sağlayabileceğini ortaya koydu.
2021 yılında kıyı koruma varlıklarına dahil edildiler
Mangrovlar, ilk olarak Dünya Bankası tarafından The Changing Wealth of Nations’ın 2021 baskısında kıyı koruma varlıkları olarak dahil edilmişti. Bu yeni araştırma ile 2020’den itibaren güncellenmiş küresel veriler dahil edilerek bu önceki çalışmayı genişletti ve mangrovların zaman içindeki koruyucu değerine dair daha net bir resim sundu. Menendez ve Beck, gelişmiş sel riski modelleri kullanarak 700 bin kilometrelik subtropikal kıyı şeridini kapsayan 121 ülkedeki mangrov ormanlarını analiz etti.
Çalışma, mangrovların sel riskini azaltmadaki değerinin, büyük ölçüde dünya çapındaki kıyı şeritlerindeki artan nüfus, zenginlik ve fırtınalar nedeniyle önemli ölçüde arttığını buldu. 1996’dan 2010’a kadar, mangrovların sel riskini azaltmadaki değeri 130 milyar dolar arttı. 2010’dan 2020’ye kadar ise mangrovların uzun vadeli faydaları ek olarak 502 milyar dolar arttı. Karides çiftçiliği ve kıyı geliştirme gibi faktörler tarafından yönlendirilen mangrov örtüsündeki bazı düşüşlere rağmen, daha fazla insan ve altyapının korumasına güvenmeye başlamasıyla sel tamponları olarak değerleri arttı.
Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren proje eş lideri Pelayo Menendez, “Sonuçlar açık: Mangrovlar sel risklerini azaltmada kritik bir rol oynuyor ve değerli doğal varlıklar olarak görülmeli. Kıyı topluluklarına uygun maliyetli koruma sağlıyorlar ve hayatları, geçim kaynaklarını ve altyapıyı koruyarak ulusal zenginliği destekliyorlar” dedi.
Doğal sermaye varlığı
Araştırma, mangrovların çevresel öneminin ötesine geçerek doğal sermaye varlıkları olarak ekonomik değerlerini vurguluyor. 855 milyar dolarlık rakam, mangrovların taşkın koruma hizmetlerinin bugünkü değerini, yani bu doğal altyapının önümüzdeki 100 yıldaki faydalarını temsil etti. Bu hizmetlerden her yıl en çok faydalanan ülkeler arasında Çin, Vietnam, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Kamerun, Bangladeş ve Hindistan yer aldı. Mangrovlar, yüz binlerce insanı korurken Malezya, Myanmar ve Tayvan gibi ülkelerde de mangrov faydalarında düşüş görüldü. Bu bölgelerde daha fazla koruma çabasına ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. Merkez direktörü Michael W. Beck, “Mangrovları korumak ve restore etmek sadece çevre için iyi değil, aynı zamanda akıllıca bir ekonomik tercih” dedi.
Mangrov kaybı yavaşladı
Çalışma ayrıca mangrov kaybının 2010’dan 2020’ye kadar devam etmesine rağmen, düşüş oranının önemli ölçüde yavaşlayarak sadece yüzde 0,66’ya düştüğünü gösterdi. Aynı dönemde, mangrovların sağladığı koruyucu faydalar, genel sel riskinden bile daha hızlı büyüdü. Bu, mangrovların 2020’de on yıl öncesine kıyasla yüzde 61 daha fazla insanı koruduğu ve yüzde 109 daha fazla sermaye varlığını sellerden korudu.
Kaynak: https://www.dunya.com/surdurulebilir-dunya/855-milyar-dolar-degerinde-dogal-sel-koruma-hizmeti-haberi-756171
